Zanim obowiązek dostarczania do fiskusa jednolitego pliku kontrolnego (w skrócie JPK) trafił na grunt polskiej administracji, testowany był w wielu innych krajach Europy, w tym w Austrii, Francji, Luksemburgu czy Portugalii. Każdy ze wspomnianych krajów borykał się z problemem wyłudzeń skarbowych. To właśnie wspomniany kłopot przyczynił się do powstania rozwiązania mającego na celu uszczelnienie systemu podatkowego związanego z podatkiem obrotowym VAT.
Czym jest JPK?
W Polsce JPK (ang. Standard Audit File-Tax – SAF-T) został wprowadzony na mocy art. 193a Ordynacji podatkowej. W praktyce pod pojęciem JPK należy rozumieć księgi i dokumenty księgowe prowadzone za pomocą przeznaczonych do tego programów księgowych w odpowiednim formacie, które przekazywane są na żądanie organu podatkowego. Jest to zatem ustandaryzowany zbiór danych generowany przez programy księgowe przedsiębiorców rozliczających podatek od towarów i usług (VAT).
Wspomnianym zbiorem danych jest przygotowana przez Ministerstwo Finansów struktura logiczna w formacie XML. To właśnie ona zawiera w sobie pola odnoszące się do operacji gospodarczych wykonywanych przez danego przedsiębiorcę w konkretnym miesiącu. Wyłącznie dokument przygotowany zgodnie z szablonem udostępnionym przez MF może zostać uznany za prawidłowy. Tym samym każdy podatnik – bez względu na wykorzystywany przez niego program księgowy – zobowiązany jest do przesłania pliku danych sformatowanych dokładnie z wymaganiami Ministerstwa Finansów. Dzięki temu urząd ma możliwość automatycznego (a zatem szybkiego) porównania dostarczonych danych z informacją uzyskaną od kontrahentów danego podmiotu (tj. podatnika przesyłającego plik JPK).
Kto ma obowiązek przesyłania pliku JPK?
Do przesyłania JPK zobowiązani są wszyscy przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT. Nie ma przy tym znaczenia wielkość firmy, a zatem JPK obowiązuje w równym stopniu zarówno mikro przedsiębiorstwa, jak i duże firmy.
Warto dodać, iż istnieje grupa podatników, na których nie ciąży obowiązek składania JPK. Mowa o przedsiębiorcach dokonujących jedynie czynności zwolnionych od podatku od towarów i usług. Wspomniane zwolnienie dotyczy wyłącznie okresu objętego zawieszeniem. Nie obejmuje ono podatników dokonujących WNT (Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów), importujących lub eksportujących usługi. W przypadku ostatniej z nadmienionych grup istnieje bowiem obowiązek ujęcia dokonywanych czynności/powstałych zdarzeń w ewidencji VAT (bez względu na fakt zawieszenia działalności) oraz przesłania pliku JPK VAT. Warto przy tym dodać, iż do niedawna problem przesłania pliku JPK pojawiał się w przypadku przedsiębiorców, którzy prowadzili ewidencję w formie papierowej. W takim przypadku przedstawienie JPK w wersji elektronicznej nie było bowiem możliwe. Opisywana grupa podatników zobligowana była natomiast do poinformowania o tym fakcie (tj. prowadzenie ewidencji w postaci papierowej) urząd wzywający do przesłania JPK. Nadmieniony problem został rozwiązany 1 stycznia 2018r. gdyż to właśnie wtedy wszedł w życie art 109 ust 8a ustawy o VAT wprowadzający obowiązek prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej, który objął swoim zakresem wszystkich przedsiębiorców.
Rodzaje struktur w JPK – przed zmianami
Zgodnie z treścią art. 193a § 2 Ordynacji podatkowej, Jednolity Plik Kontrolny stanowią dwie grupy plików. Pierwszą z nich, wysyłaną obowiązkowo raz w miesiącu, stanowi ewidencja zakupów i sprzedaży VAT – JPK_VAT z deklaracją (JPK_V7M oraz JPK_V7K). Druga z grup to siedem logicznych struktur powstałych w ramach JPK, które przesyłane są na żądanie organów podatkowych.
Siedem logicznych struktur powstałych w ramach JPK to w praktyce pliki stworzone z myślą o poszczególnych obszarach. Mowa o ewidencji zakupu i sprzedaży (JPK VAT), fakturach VAT (JPK_FA), księgach rachunkowych (JPK_KR), magazynie (JPK_MAG), wyciągach bankowych (JPK_WB), podatkowych księgach przychodów i rozchodów (JPK_PKPIR) oraz ewidencji przychodów czyli ryczałt (JPK_EWP).
Każda z wyżej wymienionych struktur składa się z trzech sekcji: sekcji nagłówkowej, merytorycznej oraz kontrolnej.
Sekcja nagłówkowa – zawiera dane pozwalające na identyfikację podmiotu, mające związek zarówno z plikiem JPK (tj. data utworzenia pliku, daty określające zakres informacji raportowanych w pliku, cel składania dokumentu), jak i z samym podmiotem przesyłającym rzeczony plik (nazwa przedsiębiorstwa, NIP, adres siedziby etc.)
Sekcja merytoryczna – zawiera dane obejmujące swoim zakresem zdarzenia gospodarcze zależne od struktury, której dotyczy plik JPK.
Sekcja kontrolna – zawiera sumy kontrolne, które umożliwiają zweryfikowanie tego, czy wszystkie dane zostały właściwie odczytane. Mowa o liczbie raportowanych wierszy oraz sumie raportowanych kwot.
Zarówno struktury logiczne postaci elektronicznej ksiąg podatkowych, jak i dowody księgowe zostały udostępnione (do pobrania) na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
Jednolity Plik Kontrolny z deklaracją JPK_V7 (JPK_V7M oraz JPK_V7K) – po zmianach
1 lipiec 2021 r. na mocy rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (projekt z dnia 17 maja 2021 r., aktualny w dniu 15.06. 2021 r.) ustawodawca zdecydował się do wprowadzenia w pliku JPK zmian, które w znaczącym stopniu rzutowały na jego działanie. Celem wdrożenia wspomnianych zmian było uproszczenie obowiązków sprawozdawczych na gruncie podatku VAT. Tym samym nowy plik JPK_V7 połączył (składane dawniej oddzielnie) plik JPK_VAT z deklaracją VAT-7/VAT-7K. W praktyce zatem od lipca 2020 r. wszyscy czynni podatnicy VAT (mikro-, małe, średnie i duże firmy) zobligowani są do składania jednego pliku JPK z deklaracją czyli JPK_V7.
Budowa JPK_V7
Plik JPK_V7 tworzą dwie części: ewidencja oraz deklaracyjna.
Część ewidencyjna JPK_V7
Część ewidencyjna JPK_V7 zawiera informacje dotyczące sprzedaży i zakupów dokonanych w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale) oraz szczegółowe dane informacyjne (obowiązkowe i opcjonalne).
Ponadto w części ewidencyjnej pliku JPK V7M oraz JPK V7K od strony sprzedaży znajdują się:
LpSprzedazy – liczba porządkowa wiersza rejestru VAT sprzedaży danego dokumentu,
KodKrajuNadaniaTIN i NrKontrahenta – kod kraju i numer identyfikujący kupującego,
NazwaKontrahenta – nazwa kontrahenta (kupującego),
DowodSprzedazy – numer fv sprzedaży,
DataWystawienia – data wystawienia fv,
DataSprzedazy – data sprzedaży (data wykonania usługi lub zakończenia dostawy, jeżeli takowa została określona i jest tożsama z datą wystawienia,
TypDokumentu – typ dokumentu tj. oznaczenie dowodu sprzedaży jako:
- RO – dla dokumentu zbiorczego wewnętrznego zawierającego informację o sprzedaży z kas rejestrujących,
- WEW – dla dokumentu wewnętrznego opodatkowania,
- FP – dla faktury do paragonu,
Oznaczenie grupy towarów i usług (GTU_01 – GTU_13),
Oznaczenie procedur ewidencji,
LiczbaWierszySprzedazy – suma liczby wierszy dokumentów sprzedaży występujących w danym okresie rozliczeniowym w rejestrze sprzedaży VAT,
PodatekNalezny – podatek należny wynikający z ewidencji.
Część ewidencyjna JPK V7M oraz JPK V7K od strony zakupu zawiera:
LpZakupu – liczbę porządkową wiersza rejestru VAT sprzedaży danego dokumentu,
KodKrajuNadaniaTIN i NrDostawcy – kod kraju i numer identyfikujący kontrahenta,
NazwaDostawcy – imię, nazwisko lub nazwę dostawcy,
DowodZakupu – numer dokumentu zakupu,
DataZakupu – datę wystawienia dokumentu zakupu,
DataWplywu – datę wpływu dokumentu zakupu, jeżeli jest ona tożsama z datą wystawienia dokumentu,
DokumentZakupu – oznaczenie dokumentu zakupu (pod warunkiem wystąpienia zakupu) jako:
- MK – dla faktury wystawionej z metodę kasową,
- VAT_RR – dla faktury VAT RR,
- WEW – dla dokumentu wewnętrznego opodatkowania,
- MPP – dka faktury wystawionej z metodą podzielonej płatności,
- IMP – w przypadku wystąpienia transakcji importu towarów oraz uproszczonego importu towarów zgodnie z art. 33a ustawy o VAT,
Oznaczenie procedur ewidencji,
LiczbaWierszyZakupow – sumę liczby wierszy dokumentów zakupu występujących w konkretnym okresie rozliczeniowym w rejestrze zakupów VAT,
PodatekNaliczony – podatek naliczony wynikający z ewidencji.
Część ewidencyjna JPK_V7 w przypadku korekt
W sytuacji, gdy przedsiębiorca jest zobowiązany do złożenia korekty nowego pliku JPK V7M lub JPK V7K, nie musi on każdorazowo przesyłać do urzędu struktury zawierającej zarówno część deklaracyjną, jak i ewidencyjną. W takim przypadku ma bowiem możliwość wygenerowania korekty:
- tylko części ewidencyjnej,
- tylko części deklaracji,
- obu części (ewidencyjnej i deklaracyjnej).
Część deklaracyjna JPK_V7
Część deklaracyjna JPK_V7 złożona jest z pozycji szczegółowych oraz pouczeń. Pozycje szczegółowe odnoszą się m.in. do obliczeń podatku VAT należnego, naliczonego, podlegającego wpłacie do US bądź – w przypadku wystąpienia nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym – do przeniesienia na następny okres, do zwrotu (z określeniem formy tego zwrotu). Ponadto pozycje szczegółowe zawierają 60 pół (od P_10 do P_69) oraz dodatkowe pole P_ORDZU.
W praktyce w części deklaracyjnej nowej struktury podatnicy znajdą wszystkie dane, które do tej pory przekazywane były za pomocą deklaracji VAT-7 / VAT-7K. Warto zauważyć, że nie wszystkie pola podlegają obowiązkowemu uzupełnieniu. Wybrane z nich powinny zostać wypełnione jedynie wtedy, gdy wystąpi odnosząca się do nich sytuacja, z kolei inne podlegają uzupełnieniu dobrowolnemu (np. pole dotyczące przyczyny złożenia korekty). Jeśli zaś dane pole jest polem polegającym obowiązkowemu uzupełnieniu, natomiast podatnik nie jest w posiadaniu wymaganych danych, wówczas powinien on wpisać w formularz słowo „BRAK”.
Sankcje
Podatnik, który nie wywiąże się z obowiązku złożenia pliku JPK_V7 podlega sankcji, której wysokość została określona w art. 80 § 1 Kodeksu karnego skarbowego. Tym samym organ skarbowy może nałożyć na niego karę grzywny w wysokości do 120 stawek dziennych. Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że zarówno niezłożenie pliku JPK_V7 we właściwej formie, przesłanie takowego z opóźnieniem, jak i przekazanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym może zostać uznane przez organ skarbowy za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe.